029 Nyman E - History of the Taku Yanyeidí - Text.txt

{Number = 029}
{Type = Text}
{Title = Tʼaaḵú Yanyeidí Daat Shkalneek / The History of the Taku Yanyeidí}
{Author = Seidayaa / Elizabeth Nyman}
{Clan = Yanyeidí; Ḵaach.ádi yádi}
{Source = Nyman & Leer 1993: 10–34}
{Translator =  Weihá / Jeff Leer}
{Orthography = RP}
{Dialect = Northern - Inland - Atlin}
{Page = 10}
1	Sítʼ áwé yú.á tle yóo Tʼaaḵú wáat anax̱ yan kawu.áayin—
2	Tléil yisateen gé wéi Tʼaaḵú wáat?
3	{Tléikʼ.}
4	Tle yóo áwé anax̱ yan kawu.áayin yú.á.
5	Tle yú shaa
6	tle yóo áx̱ kasixát
7	tle wé sítʼ áxʼ yéi téeyi yé tle yóo.
8	Tléil wuduskú
9	tsu wé náanax̱.á áa yéi ḵuteeyí
10	ḵa tsu wé éexnax̱.á.
{Comment = Break in text, line 11 appears to be skipped.}
12	Á áwé wé ḵáaxʼw shaan dáx̱ináx̱ has yatee.
13	Wé náanax̱.á aa Kax̱tóok yóo áwé duwasáakw.
14	Á áwé yeedát wéi lodge át da.áa.
15	Tle ḵúnáx̱ áwé a shagóon áwé i een kakḵwanéek.
16	Yá Tʼaaḵú Ḵwáan áwé hít áwé has alyéix̱ yú.á.
17	Yá a tuwáatx̱ Yanyeidí yóo haa wduwasayi át hás,
18	á áwé a shagóon áwé.
19	Á áwé wé ḵáa shaan ḵúnáx̱ ḵaa sháade háni yá uháan hás áwé,
20	G̱ooch áwé,
21	hú áwé x̱ʼawduwawóosʼ,
22	du keilkʼi hás ḵa du kéekʼ hás,
23	«Daa sáyá hítx̱ gax̱tulayéix̱?»
24	yéi áwé daayaduḵá yú.á.
25	«Ha wáa sáyá yatee,
26	wáa sáyá,
27	yán x̱áawé wéit yan uwa.áa,»
28	yéi áwé x̱ʼáyáḵá yú.á,
29	«á áwé hítx̱ gax̱tulayéix̱.»
30	Á áwé tle a káa ḵaa luyaawagúḵ,
31	yá x̱útʼaa tín dusʼóow x̱á.
32	Wé yán tle kadux̱útʼkw, kadux̱útʼkw yées ḵáaxʼw.
33	[A tóonáx̱ áwé ḵuyawool yú.á wé sítʼ.
34	Á áwé tle] wé éexnax̱.á aa áwé,
35	daa sáyá aya.áx̱ch.
{Page = 12}
36	X̱áchu
37	a daadé ásíwé gaaw wuduwataan,
38	wé x̱útʼaa sháadáx̱ wuduwalʼéexʼi.
39	Tle dei chʼa yéi tléixʼ hasdu jee yéi yateeyi x̱útʼaa áwé
40	a daadé áwé [tuwdudzitee].
41	Aadé áwé ḵaa sé duwa.áx̱ch,
42	tle wéi sítʼ tóonáx̱ áwé daak is.áx̱ch tle.
43	«Wáa sákwshéigé,
44	ḵaa sé yáx̱ áyá ḵux̱aa.áx̱ch»,
45	yéi áwé x̱ʼayaḵá wéi ḵáa,
46	wé éexnax̱.á aa—
47	Naada.éiyaa yóo duwasáakw hú ḵu.a,
48	wéi éexnax̱.át aa aa.
49	Á áwé, wé tléixʼ aa tsú, [wé Kax̱tóokxʼ yéi yateeyi aa],
50	wé a tʼáaxʼ g̱anúkch
51	wé sitʼaadé naadaayi yé.
52	Wáa a daa yoo tukdatáan sáwé,
53	«Kʼe yan kaḵasanoogú»
54	yóo áwé tuwatee yú.á.
55	Á áwé tle x̱ʼatux̱.ayéeg̱i
56	yóo dusáagun chʼáakw.
57	Yá dzískʼw,
58	tle yáat naduxáshch,
59	[a ítnáx̱ aa a g̱atsdaadoogú áwé,]
60	ḵaa x̱ʼoos wáa sa kuligéi a yáx̱,
61	ḵa yá dikéenax̱.á,
62	á áwé yá ḵaa xéesʼ yan shukootaanch.
63	Tle yóo yateeyi yé,
64	tle ḵaa x̱ʼeitákw áa kaheix̱,
65	tle yáat ḵu.a tle uduḵáaych dóox tin.
66	[Kʼóox lʼeedí áwé ḵéinaax̱ udulyeix̱jín.]
67	Tle yóotʼát kʼóox̱ʼ tin áwé tle ndukʼóox̱ʼch,
68	tlél héen anax̱ yax̱ koodaa.
69	Á áwé aan át ana.átch yú.á
70	wé séew tú.
71	Á áwé chʼas a daa yoo tuwatánk.
72	De kayaaní yéi yaa naneen.
73	Tle wé chʼáalʼ áwé aawasʼúw,
74	tle adaakaawasʼélʼ tle yóo.
75	Aag̱áa áwé tsá wé x̱ʼatux̱.ayéeg̱i
76	tle a daat akawsi.áx̱w tle yóo,
77	tle kʼadéin.
{Page = 14}
78	Tle wé Tʼaaḵu aadé naadaayi yéide áwé ajeewanáḵ tle,
79	tle a tayeet áwé wlihaash tle.
80	Daa sáwé tsú,
81	awsiteen wé Naada.éiyaa.
82	«Chʼa g̱una.át áyá anax̱ haat wulihásh.
83	Yaakw yíde yee lugúḵ»
84	wé du keilkʼi hás áwé yéi s ayawsiḵaa.
85	Tláakw áwé a kaadé adux̱áa tle,
86	wuduwasháat tle.
87	Ha wé Naada.éiyaa waḵshiyeet dutée áwé,
88	«Á ásíyá ḵuyatee wé sítʼ tliyaanax̱.á,»
89	yéi yaawaḵaa.
90	Aag̱áa áwé tle du goox̱ú,
91	ḵa hú, wé Naada.éiyaa,
92	tle daa sákwshé yaakwx̱ wududliyéx̱.
93	Tle wé sitʼ kanax̱ áwé tle awsixáatʼ wé goox̱, tle yóo.
94	Daa sáyá tsóo yá náanax̱.á gwáawé chʼu tle áa yáx̱ yatee,
95	yankát áwé uwadáa.
96	Wé Kax̱tóok,
97	Kax̱tóok,
98	wé ḵáa shaan ḵu.a áwé
99	Xóots yóo dusáagun,
100	Xóots.
101	Daa sáwé – chʼa tlákw gíwé ḵootéesʼ,
102	chʼa tlakw ḵootéesʼ.
103	Daa sáwé yóo dikéenax̱.á.
104	«Kʼe a yáx̱ anayilg̱een.
105	Chʼa g̱una.át áyú,
106	chʼa daa sáyá,
107	chʼu chʼáakʼ,
108	chʼu yéil gwáawégé áx̱ yaa ndaḵín.
109	Tlél ḵu.a áyú a yáx̱ ax̱ tuwáa utí,»
110	yóo áwé x̱ʼáyáḵá.
111	Tle yáanáx̱ tle áwé awsixáatʼ wé yaakw tle.
112	«Tle lingít áyá a yáx̱ yatee»,
113	yóo áwé ḵux̱ʼayaḵá yú.á.
114	Tle wé Tʼaawáḵ Éix̱ʼi yóo duwasáagu yé
115	tle wé áxʼ tle héeni eeḵ has atáan áwé,
116	tle has atʼéek tle.
117	Chʼa wé x̱útʼaa daadé áwé,
118	gaaw wuduwataan.
119	Daa sáyá tsú lingít gwáawé.
{Page = 16}
120	Aag̱áa áwé Naada.éiyaa áwé yéi yaawaḵaa,
121	«Tláax̱wayei»,
122	tle wé tléixʼ aa tsú tle «Tláax̱wayei».
123	«Hello» yóo áwé has x̱ʼayaḵa.
124	Aag̱áa awé,
125	wé Naada.éiyaa tle
126	du een kadunéek wé x̱útʼaa,
127	tle dei chʼa yá tléixʼ ḵaa jee yéi yateeyi at áyá
128	sháadáx̱ woolʼéexʼ.
129	X̱útʼaa áwé wé yaakw yít [al.áat].
130	Wé sítʼ aan g̱adusʼóow yís áwé,
131	yaakw yéet al.áat.
132	Á áwé tle shaawáat goox̱ du jeet kawduwaḵáa,
133	wé Naada.éiyaa ḵu.a.
134	Heʼ, xʼóolʼ yáx̱ at yatee.
135	Wé lingít tléil wuduskú wé éexnax̱.á [áa yéi ḵuteeyí].
136	Aag̱áa áwé yú.á,
137	wé shaawáat goox̱ du jeet kaduḵáa,
138	tle xʼoon sdágáawé ḵaa x̱áni uwax̱ée.
139	A daa áwé yoo has x̱ʼali.átk wé Xóots ḵa wé Naada.éiyaa,
140	wáa sáyá kg̱watée.
141	Tléil x̱áayá aadé sítʼ tayeenáx̱ yoo ḵoonax̱lihashgi yé [yaakw tín].
142	Aag̱áa áwé tle Naada.éiyaa,
143	tsu chʼa uháan hás áwé G̱ooch áwé,
144	tle yéi yaawaḵaa,
145	«A daa áyá yoo tux̱aatánk.
146	Á yéi kḵwasanée.
147	Tlél sítʼ áa yéi kg̱watee.»
148	Chʼa yeisú chʼul yéil du.aax̱jí áyú,
149	wé shaawát goox̱ du jeet kawduwaḵáa wé x̱útʼaa daséixʼ.
150	Yaakw yít dus.áa.
151	Wé ḵéesʼ kát daak hasdu een wulihásh,
152	tle tsu anax̱ kei gax̱dusxáatʼ wé yaakw.
153	Aag̱áa áwé wé ḵáa,
154	ḵáa goox̱ du jeexʼ [yéi yatee].
155	Tle kaax̱ aseiwalʼéexʼ wé Naada.éiyaa ḵu.a,
156	tle wé sítʼ kanax̱ awsixáatʼ tle yóo
157	wé kaax̱ aseiwalʼéexʼi aa.
158	Ách áwé Yakwdeiyí yóo duwasáakw
{Page = 18}
159	wé sítʼ kanax̱ awusxáatʼi yéeyich.
160	Chʼu yeedádidé yéi tuwasáakw Yakwdeiyí.
161	Áwé yáanáx̱ tle,
162	tle wéi Yakwdeiyínáx̱,
163	de wé shé tle yanax̱ kaawaxáat
164	wé goox̱ sheiyí.
165	Tle yatʼaayi héen óosh áa yax̱ kawdudzixáa
166	tle yéi áwé
167	tle shadag̱átch,
168	tle shadag̱átch wé sítʼ tle.
169	Aag̱áa áwé wé Tʼaaḵú,
170	wé Tʼaaḵú Ḵwáan Sítʼi
171	yóo áwé toosáagu,
172	tle wé dáag̱i daaḵ uwalʼíxʼ tle,
173	tle chʼa aax̱ shadax̱éich yaadachóon tle,
174	chʼu tle anax̱ áwé tle yóo,
175	tle wooch x̱oot yax̱dagoowu yís áwé.
176	Ách áyá tle chʼu Juneau-dáx̱ aa ḵu.oo
177	chʼa yá dáaḵ káxʼ yéi aa yatee,
{Comment = Line 178 is in English but verify it’s not in Tlingit.}
178	Teslin,
179	ḵa yáat, ḵa wé Atlin.
180	Á yéi hasdu een kax̱anéek,
181	ha  dleit ḵáax̱ has sateeyích ḵu.a áwé
182	tléil hasdu daa yaa ḵushoosgé.
183	Áyá yá boundary line chʼa yéi wooch g̱unayáa haa wli.áat,
184	yóo áwé sdu een kax̱anéek.
185	Aag̱aa áwé yú.á
186	yan wududliyéx̱ wé hít,
187	wé Yán Hít.
188	«[Haaw,] ha wáa sáyá a kaax̱ ḵugax̱dusáa?»
189	yóo daayaduḵá wé Xóots.
190	Ha Xóots ḵa Ltaaduteen
191	yóo áwé dusáagun wé ḵáa.
192	Aag̱áa áwé yú.á tle yéi yaawaḵaa,
193	«Wáa haa nax̱dusáagut sáyá,
194	Yán Hít x̱áawé yéi yatee.»
195	Ách áyá Yanyeidí áyá uháan,
196	Yanyeidí.
197	Ách áyá Yanyeidí, wé ḵáaxʼw,
198	uháan ḵu.a áwé Yanyeidisháa.
199	Á áwé chʼu yeedádidé áx̱ ax̱alg̱in neech
200	wé shaa tle yóo dikée áwé.
201	Tle yóo áx̱ káyáxát,
202	wé sítʼ áx̱ kaxádi yé,
203	yéi áwé ax̱ een kaduneegín.
{Page = 20}
204	Adáx̱ áwé—
205	wé tlagoo hídi aax̱ dukéilʼ
206	chʼu g̱una.aa a eetí dulyéx̱.
207	Á áwé ax̱ aat áwé—
208	Chʼáakw tléil neilxʼ yát du.eix̱ín.
209	Chashhít
210	ḵaa ít yóo naaliyéi
211	áwé áxʼ tʼakwanéiyi du.eix̱.
212	Áwé wé yées aa Yán Hít áa yaa ndulyéx̱i áwé
213	wé ax̱ aat áa ḵuwdzitee.
214	Yá Yán Hít áx̱ dusxatʼxʼi yé
215	tle dei yáx̱ yatee tle,
216	A yaax̱ áwé áa ḵuwdzitee
217	yan dulyéix̱ wé hít
218	de yánde yaa naneení áwé
219	Tléixʼ dís áwé
220	tléil át yoo oogútgun chʼáakw,
221	wéi tʼakwanéiyi wdu.oowú.
222	Adáx̱ áwé wé yeewáan hás,
223	shaatkʼáatskʼu áwé ḵuwdzitee.
224	Du tláa tin neil a.áat,
225	tléixʼ dís shunaxéex áwé
226	áa neil wududzinúk wéi Yán Hít.
227	«Ha wáa sáyá gax̱dusáa?»
228	yéi áwé daayaduḵá wéi yées aa Ltaaduteen—
229	wé chʼáagu aayí de woonaa.
230	Aag̱áa áwé yéi yaawaḵaa,
231	«Ha wáa nax̱dusáagut sáwé
232	Deiyax̱sháa yóo xʼwán yisá,
233	wé Yán Hít Deiyí yaax̱
234	áa ḵuwusteeyích áwé.»
235	Yanyeidí Yátxʼi áwé.
236	Áwé wa.é tsú Yanyeidí Yátxʼi áwé,
237	ḵaa yá liḵʼéiyi át áwé.
238	Tle yú Queen gúshé tsú du yádi
239	ḵúnáx̱ yéi áwé yee x̱ʼalitseen,
240	Yanyeidí Yátxʼix̱ yee sateeyí
241	Kʼe wé ax̱ sáni du saayí i yát aawatée,
{Page = 22}
242	Weihá.
243	Tlax̱ xʼéig̱aa dikéexʼ áwé yéi iyatee,
244	chʼa ldakát yá Yanyeidí Yátxʼi
245	yá Tʼaaḵú kaax̱ áwé.
246	Ách áwé ax̱ tuwáa sigóo yisateení
247	yá i shagóon,
248	aadé yóo kawdiyayi yé.
249	Tle chʼa wáa yikuwáatʼ sá [ḵux̱asteeyí]—
250	tsu chʼu tléil chʼa tleix̱ áyá ḵoox̱astí,
251	tsu i eetiḵáach áwé kg̱watéew.
252	A yíx̱ óosh kei iyawduwax̱áa [wé Tʼaaḵú]
253	ḵa yáa ldakát át xʼúxʼ kaadé yaa kakg̱ishaxéet.
254	Aag̱áa áwé
255	chʼu wé uháan i tláa chʼu l yisikuwu aa—
256	chʼa ldakat gag̱isakóo ya Tʼaaḵóodáx̱
257	wáa sáyú ikawdayáayi.
258	Aag̱áa xʼúxʼ káa yéi kg̱ee.oo tle ḵúnáx̱
259	yee x̱ʼalatseení áwé—
260	uháanch yéi tuwasáakw,
261	wé Lingítx̱ haa sateeyí.
262	Chʼa ldakát wé Yanyeidí Yátxʼi,
263	á áwé x̱ʼalitseeni át áwé yéi yatee.
264	Tléil chʼa aadooch sá i yaadé jigux̱sagoo,
265	aadé sh gooní ḵudatéeyin chʼáakw.
266	Chʼa yóo diyínde i éet x̱ʼawdutaaní,
267	á áwé sh tóox̱ áwé dusnéegun.
268	Á yéi áwé iyatee.
269	Kʼe wé ax̱ sáni,
270	x̱ʼalitseeni saa áwé yéi yatee
271	wé Weihá,
272	i jeet aawatée.
273	Yá Yanyeidí Yátxʼix̱ isateeyí
274	dikéexʼ áwé yéi iyatee,
275	i saayí tlax̱ ḵúnáx̱ [x̱ʼalitseen].
276	Á áwé yéi daayax̱aḵá wé shaawát.
277	Kʼe yú Queen aadé,
278	ḵa yú King George aadé du yáa ayaduwanéiyi yé,
279	tléil aadé chʼa aadóoch sá chʼa wáa sá has woonax̱siḵaayi yé,
280	tle ḵúnáx̱ yéi áwé yatee wé Yanyeidí Yátxʼi,
{Page = 24}
281	ḵa wé Yanyeidí,
282	yá Tʼaaḵú kaax̱ áwé.
283	Á ách áwé ax̱ tuwáa sigóo yisateeí
284	wé aax̱ i shagóon ḵuwdziteeyi yé,
285	yá uháan haa tóonáx̱.
286	Áyá tlax̱ xʼéig̱aa áyá lidzée
287	áyá yeedadi ḵáawu oon yoo x̱ʼadul.átgi.
288	Áyá chʼáakw áyá aag̱áa,
289	chʼul dleit ḵáa ḵoog̱asteejí
290	aag̱áa áwé
291	wooch yáa ayadunéiyin.
292	Haaw, Yéil áwé wa.é,
293	ax̱ sáni saayíx̱ isitee.
294	X̱át áwé G̱ooch yéi x̱at yatee.
295	Yéi dax̱ kaawahayi ḵáa áwé
296	wooch yaag̱áa tulanoogún.
297	AAg̱áa áwé wé haa yátxʼi ḵúnáx̱
298	daatuwtusinéegu aa haa saayí,
299	haa léelkʼw, haa tláakʼw,
300	haa káak.
301	Yéi áwé yáatʼaa saa áwé,
302	x̱ʼadudlitseeni saa áwé,
303	wooch yaag̱áa has ditee
304	hasdu jeex̱ áyá tootee.
305	Yakʼéi wé ax̱ sáni aadé du saayí i jeet aawatiyi yé,
306	tléil tsu tléixʼ wáa sá utí gúshé.
307	It’s good,
308	wé Weihá yóo iwdusaayí.
309	Tlax̱ xʼéig̱aa áwé yaa ḵusgéiyin
310	wé ax̱ sáni,
311	wé Weihá.
312	X̱wasakóowun tle kʼadéin.
313	Áyá yeedát chʼu ḵunáa
314	tsu G̱ooch áyá x̱át
315	ha wé ḵáa tsú G̱ooch,
316	chʼa aan áwé chʼu tle wooch x̱ánx̱ ḵaa ludagooḵ.
317	Adáx̱ áwé yoo at kooteek g̱anígún áwé
318	tle yéi x̱at yandusḵéich,
319	«Yá ax̱ aayí ax̱ yádi tsú du yáa saa sá.»
320	Ha wáa sáyú kḵwasáakw?
321	Yá du éesh G̱ooch,
322	yá du tláa tsú G̱ooch,
323	wé shaatkʼátskʼu tsú G̱ooch.
324	Ha wáa sáyú kḵwasáakw?
325	Ḵóo digéiḵ, see?
326	Á áyá ax̱ tugéidex̱ sitee,
{Page = 26}
327	ḵa yá yeedát aadé yaa at kundayen yé.
328	Chʼáakw wáa sá aa wuneeyí—
329	tle chʼu shaatkʼátskʼux̱ x̱at sateeyídáx̱
330	x̱wasakóowun—
331	yá ḵaa eetí daa sá,
332	kʼe ax̱ daa.át sʼéilʼi yáat,
333	chʼa wáa sá óosh x̱at woonee,
334	tle kagax̱ducháak áwé,
335	chʼa ax̱ daḵéisʼi,
336	daa sá tle yéi.
337	Tléixʼ táakw shuwuxeexí áwé daak gax̱dul.áat,
338	daaḵw.aa sá G̱oochx̱ siteeyi aa,
339	«I tláakʼw ádi, i tláa ádi,»
340	yóo ḵaa jix̱oox̱ aa kdul.atch tle yóo.
341	A kaadé áwé kandug̱éexʼch,
342	«Yá du kaḵʼanáax̱áni,
343	du kanéex̱ʼi yis.át áwé yáaxʼ,»
344	tle tléixʼ tle yóo.
345	Áyá yeedát tlél yéi at utí,
346	ḵushtuyáx̱ tle ḵóoxʼ [chʼa aadóo sá wáa sá wuneeyí].
347	Á áyá ḵaa een óosh aadé yee.aadí áwé,
348	Tʼaaḵú yíde,
349	tle yan shuwutaaní áwé,
350	tle ax̱ x̱ʼéidáx̱ kakg̱ishaxéet.
351	Tléil ax̱ tuwáa ushgú
352	yá ax̱ yátxʼi g̱eig̱í—
353	a x̱oo.aa de keijín jinkaat táakw ḵa keijínx̱ dax̱ sitee—
354	tléil ax̱ tuwáa ushgú ḵut has awug̱éexʼi
355	yá aadé ḵutoostéeyi yé.
356	Ách áyá chʼa x̱áach tsú át ax̱wdishée
357	haa een tléixʼ dís iwuyeix̱í,
358	if you got any chance.
359	Chʼáakw chʼu tle wé aag̱áa
360	wé Naada.éiyaa kax̱lanik yé,
361	ḵudziteeyi át áwé áa yéi téeyin yú.á,
362	wé Tʼaaḵú wát.
363	Á áwé wooch tugéit has x̱ʼawdli.át.
364	[Chʼáakw] tléil ḵwasatínch
365	wé Wasʼasʼéi.
366	Tléil yisakú á tsú gúshé?
367	Chʼu tle wé Keishixjixʼaa keekáa áwé yéi yatee.
368	Tle yóo shaa tle yóo yatee,
369	tle yóo a yáx̱ yaawashiyi yé yáx̱ yatee,
370	[Wasʼasʼéi yóo duwasáakw].
{Page = 28}
371	Á áwé wé Kax̱tóok náanax̱.á aa,
372	áwé wooch káa ḵaa luyawdigúḵ,
373	wé ḵudziteeyi át,
374	tle has ḵuwdudlihaa.
375	Á áwé kaax̱ aseiwalʼéexʼ wéit tle,
376	tle yá a shaayí tle wé Tʼaaḵú kanax̱ diyáade kei aawag̱íxʼ.
377	Kʼe yáat óosh tle yóo,
378	yóo yindatáan áwé,
379	wé du shaayí.
380	Yá du kasán ḵu.a tle yá ḵaa x̱ikshá tle,
381	tle aas tle yóo áa yoo kawsi.áa,
382	asyátxʼi.
383	Yáat, kaax̱ sawduwalʼéexʼi yé,
384	yá du leikachóox̱ʼu yínáx̱ áwé wé héen naadaa tle yóo.
385	Áyá tle yá a téix̱ʼi ḵu.a áwé tle aax̱ kei [aawax̱útʼ],
386	tle wé Tʼaaḵú yít aawag̱íxʼ.
387	Tléil ulgé wé xʼáatʼ,
388	gwál chʼa yá room chʼa yéi gugéinkʼ a yáanáx̱ kuligéi,
389	tle yóo áyá kayaxát tle,
390	chʼas chookanyátxʼi áwé a káa wsi.aa.
391	«Tʼaaḵú Téix̱ʼi yís áyá,»
392	yéi áwé yaawaḵaa,
393	wé Wasʼasʼéi.
394	Hú ḵu.a áwé tle wé
395	áxʼ yéi yateeyi yé, wé Wasʼasʼéi
396	tle aadé yéi wdzigeet tle.
397	Á áwé wé ax̱ wóo yéi haa daayaḵáayin,
398	tle chʼu yées yadákʼwx̱ sateeyídáx̱ áwé yú.á
399	du een kadunéek chʼu shugu datée,
400	Wáa sáyú tlél aax̱ yoo ulháshk
401	wé Tʼaaḵú Téix̱ʼi?
402	Tle chʼu yeedádidé gíwé áa yéi yatee.
403	Itʼs been a long time tléil ḵwasatínch.
404	Chʼu tle wé Tʼaaḵú tle a dagiygé áwé tle áwu.
405	Wé Wasʼasʼéi ḵu.a áwé
406	tle wé áxʼ yéi yateeyi yé,
407	kéitladi kʼwatʼi kax̱ áwé át ana.átjin chʼáakw yú.á.
408	Á áyú du een kax̱anéek wé dleit shaawát,
409	yéi shákdéiwé haa dujéeyin,
410	chʼu tle chʼas x̱áat káaxʼ ḵutudzitee,
411	ḵa dleey káaxʼ.
412	Tléikʼ.
413	Ldakáat yéide áwé yaa kdusxúkch.
414	Wé tʼá, ḵaa yáa liḵʼéiyi át áwé wé tʼá yú.á,
415	dusxoogún,
{Page = 30}
416	a yuwaax̱ʼéeshi,
417	a koowú,
418	a shaayí,
419	a díx̱ʼi.
420	Ḵúnáx̱ a x̱ʼéeshi ḵu.a áwé tle káx̱ dulxʼáasʼin.
421	Táakw yeen áwé,
422	daaḵw.aa sá
423	wáa yateeyi yéixʼ sá a shaayí kadulkélx̱,
424	dustáaych.
425	Ha daa sáyá éilʼx̱ has awulyeix̱ín.
426	Ha tle chʼu chʼáakw ḵu.a shákdéi tléil wuduskóowun éilʼ.
427	Aag̱áa áyá ax̱ wóoch ax̱ een kanik yé ḵu.a áwé,
428	yéi sh kalneegín,
429	wé Keishixjixʼaa jig̱ei áwé yú.á anax̱ yan yakw.ooḵoox̱ch,
430	tle wé té ḵʼwátl tle gán a daat du.aakch.
431	Yéi áwé dax̱ kudigéi,
432	yéi kwdiyáatʼ
433	wéi a síxwti yéi kwditláa.
434	Át yandulkitʼch
435	yú.á.
436	Tle wé deikée tle yóo,
437	wé yax̱ʼáakdáx̱ áwé yéi daaduné.
438	Wé éilʼ héen tle shaadultsʼéetʼch wé té ḵʼwátl tle.
439	Tle yóo a daadé oodu.aakch tle,
440	ul.úkch, ul.úkch.
441	Kaaxwáa a kaadé yaa kagax̱lakúxún.
442	Chʼu tle a kát kawulkooxú áwé
443	daak woodulkéetʼch yú.á,
444	g̱as.áatʼi yís.
445	Wé sháa ḵu.a áwé dzískʼu kulóoxʼsháni
446	yax̱ has awoos.úxch tle,
447	dax̱ udusxúkch tle kdulkʼwáatʼ tle yóo.
448	Maybe a pound of salt, maybe more,
449	all depends on how much salt.
450	A ká tle yéi kunaskákch
451	wé té ḵʼwáatl tle.
452	Aag̱áa áwé tle a kaax̱ tle kaduxáasʼ wus.áatʼi,
453	tle wé at kulóoxʼsháni tóode tle,
454	tle yax̱ yaa shayakdulhíkch wé éilʼ xook.
455	Yéi áwé has awuskóowun.
456	Haaw, ya tléiḵw, wé xákwlʼi áwé kdusxook,
457	ḵa gaawáḵ,
458	tínx wé sʼeek eex̱í x̱oo,
{Page = 32}
459	daa sa wooch g̱unayáade tléiḵw.
460	Wé xákwlʼi chʼu tle
461	tle yóo áwé yú.á—
462	ax̱ tláach áwé ax̱ een kaneegín
463	tle yáatʼát yáx̱ kuskaak.
464	Tle yóo áwé tle a tayeex̱ sheey dulyeix̱ch
465	tle ḵóok yáx̱ tle yóo.
466	Wudustaayí,
467	tle kawutʼéexʼi áwé
468	tle yóo a kaadé kducháak tle,
469	tle yóo laaḵʼásgi yáx̱ [kadustʼáak] tle yóo,
470	tle dax̱ dusxook tle wé gaawáḵ ḵa wé xákwlʼi.
471	Táakw yeen áwé kadulkélx̱.
472	A x̱ooshóogayi áwé wé gaawáḵ
473	yéi daaduné wé atx̱á ítde.
474	Wé sh kadulneegí—
475	aag̱áa ḵu.a sʼé tape ḵaa jee yéi yatee—
476	shkalneek shóo ag̱aḵéech.
477	Á wé yées ḵáaxʼwch áwé yéi daanéi neech wé xákwlʼi,
478	yá xákwlʼi g̱adux̱aa yís.
479	«Chʼa yáaxʼ x̱ʼaynáḵ wé shkalneek,»
480	yá xákwlʼi dux̱áa neech yú.á.
481	Haaw, yá x̱áat yan g̱adusxúgún áwé
482	shaa kaadé yáade ana.átjin wé Atlin.
483	Tsálk áwé yéi daaduné,
484	ḵa sʼaax̱, tawéi, jánwu, watsíx.
485	Lix̱éidli ḵáa áwé dzískʼw ajáḵx̱.
486	Tle dusxook,
487	tle ldakát yan wudusxoogú áwé
488	[wooch shukaadé duyáa neech.]
489	Wé old village Tatlenxʼix̱oo yóo duwasáakw, Tatlenxʼix̱oo.
490	Áyá daa sáyá,
491	tawéi dleeyí, sʼaax̱ dleeyí, tsálgi dleeyí,
492	yéi wooch x̱ʼáax̱ áyá dus.eeyín chʼáakw.
493	Yéi áyá has haa uwajée,
494	chʼu tle chʼas tléixʼ yateeyi át káaxʼ áyá ḵutoostéeyin.
495	[Tléikʼ,] tle wooch g̱unayáade.
496	Ax̱ chaanch áyá ax̱ waḵkáaxʼ yéi wsinee.
497	Heʼ, jánwu eeḵ kawtuwajél,
498	wé Tʼaaḵú yík.
499	Yá a chíg̱ayi yóo áwé duwasáakw,
500	yeisú yax̱ dax̱ ayawlihíts,
501	chʼu tle wé gishoo xáasʼi yax̱ dag̱aatee.
502	Héen táadáx̱ dax̱ awlixásʼ tle,
503	tle wé a shaayí tsú.
504	Aag̱áa tsá sooḵ gwéil tóo akaawachák tle.
505	«Yú éinaa kaadé nastí,»
506	yéi x̱at daayaḵá.
507	Ḵúnáx̱ áyá yeedát yá January yát áwé a káx̱ x̱at x̱ʼeiwawóosʼ,
508	«Haat aa la.á wé at chíg̱ayi,
509	ḵa wé a shaayí.»
510	Chʼa ḵʼwátl ká akaawachák,
511	awsitáa tle.
512	Héen yáx̱ ée áwé—
513	It’s quite a change from other things, eh?
514	Ha yéi áwé ḵutoostéeyin,
515	yéi áwé daayax̱aḵá.
516	Lidzée ḵu.a áwé
517	wé tléil a yáx̱ akooshxeedí x̱áa.